Hem bedenin hem de zihnin tamamen dinlenebildiği tek aktivitedir uyku. Uykunuz yetersiz veya kalitesizse, gece dinlenemeyen bedeniniz ve zihniniz güne yorgun başlar. Sabahları yorgun uyanma, uygunsuz zamanlarda uykuya dalma, sürekli esneme, gün içinde sürekli uyku hali ve uyuma isteği… Bunlar çoğu zaman uyku bozukluklarının birer göstergesidir.
Uyku bozuklukları dışındaki bazı hastalıklarda da gün içerisinde sürekli uyuma isteği, halsizlik ve yorgunluk görülebilir. Bu hastalıklara yazımızın devamında değineceğiz.
Uykunun hem zihinsel hem de fiziksel zindelik açısından vazgeçilmez olduğunu çoğu kişi bilir. Bu zindeliği yakalayabilmek için uykunun hem kaliteli hem de yeterli sürede olması gerekir.
Yeterli süre genellikle 8 saat olarak bilinir. Ancak bu kişiye ve yaşa göre değişir. Yaş ilerledikçe kişinin uyku ihtiyacı azalır. Çocuklukta 9 saat uyumak sizi zinde tutuyorken, yaş ilerledikçe bu süre 6-7 saate düşebilir.
Uyku kalitesinden kasıt, uyuduğunuz süre içinde uykunun bölünmemiş olmasıdır. Gece defalarca uyanıyorsanız 10 saat uyku bile size yetmeyecek, halsizlik ve yorgunluk gün boyu peşinizi bırakmayacaktır.
En Sık Görülen Sürekli Uyku Hali ve Halsizlik Nedenleri
- En sık neden kişinin uykuya yeterince zaman ayıramamasıdır. Genellikle çalışma koşullarından kaynaklıdır. Vardiya sistemiyle veya birden çok işte çalışanlar bundan en sık etkilenirler. Kişi koşullardan kaynaklı ya yeterli süre uyuyamaz yada süre yeterli olsa da uykusu kaliteli olmaz. Bu da kişide gün içinde sürekli uyuma isteği doğurur.
- Uyku apnesi
- Narkolepsi
Uyku bozuklukları çeşitli hafıza problemleri (unutkanlık gibi), anksiyete, aşırı sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü, aşırı halsizlik, yorgunluk ve depresyona neden olabilir.
Uyku Apnesi
Tıkayıcı uyku apnesi genellikle fazla kilolu kişilerde görülen bir hastalıktır. Basit bir horlamadan farklı olarak uyku esnasında en az 10 saniye süreyle solunum durmaktadır. Bu da hem akciğer hem de kalpte bir dizi cevaba neden olur. Kişinin uykusu gece boyunca defalarca kesilir ve uykunun kalitesi bozulur.
Uyku apnesi olan kişiler klasik olarak yüksek sesle horlarlar. Eşleri tarafından gece nefesinin kesildiği söylenir. Bazıları uyku apnesinin farkında olmazlar. Bazıları ise gece boğulma hissinin olduğunu ve sırtüstü yatarken şikayetlerinin arttığını söylerler.
Uyku apnesi bulunanların kalp damar hastalıklarına ve beyin damar hastalıklarına (inme gibi) yakalanma riski daha yüksektir. Ayrıca bu kişilerde cinsel fonksiyon bozuklukları da görülebilir. Gün içinde halsizlik ve sürekli uyku hali, sabahları ise baş ağrısı ve ağız kuruluğu ile uyanmalar tipiktir.
Kendinizde veya eşinizde uyku apnesi olabileceğinden şüpheleniyorsanız lütfen bir göğüs hastalıkları polikliniğine başvurunuz. Apne tedavisinde kilo vermenin en önemli faktör olduğunu unutmayın.
Narkolepsi
Seyrek görülen bu hastalık daha çok gençlerde görülür. Narkolepsili kişiler, gün içerisinde çevreden bir uyaranın olmadığı zamanda (örneğin masa başında otururken) uyuya kalır ve bunu engelleyemezler. Bu uyuma atakları gün içinde tekrarlar, her atak dakikalarca veya saatlerce sürebilir. Dolayısıyla kişi gün içinde sürekli uyku hali içerisinde olur. Narkolepsinin diğer belirtileri şunlardır;
- Ani duygusal tepkilerde(neşe,sevinç,korku,üzüntü gibi) kişide aniden bir kuvvetsizlik olur ve düşebilir. Mesela kahkaha atarken aniden güçsüzlük olur ve kişi düşer(bayılma olmaz). Bu duruma katapleksi denir.
- Kişi uykuya dalır dalmaz yada uyanmak üzereyken hareket etmeye çalışır ama bir an için hareket edemediğini farkeder(uyku paralizi).
- Uykunun başlangıcında veya sonunda halisünasyonlar görür.
- Kişinin gece uykusu parçalıdır. Geceleri kesintisiz uyuyamaması nedeniyle sürekli uyku isteği artar.
Diğer Nedenler
- Huzursuz Bacak Sendromu: Tipik olarak gece saatlerinde, bacaklar hareketsizken başlayan rahatsızlık hissi (karıncalanma,iğnelenme,ağrı…) ve bu rahatsızlık hissinin hareket ile azalması görülür. Sabah saatlerinde sürekli uyku hali içinde olurlar. Bunun sebebi ise gece uyuyamamış olmalarıdır.
- İnsomni (Uykusuzluk): Kişiler uyumak için yeterli zaman ayırdıkları halde, dinlenmiş olarak uyanacak kadar uzun ve kaliteli uyuyamadıklarından şikayet ederler. Uykuya dalmada yada sürdürmeden zorluk çekerler.
- Vardiyalı çalışma sistemi insanın biyolojik ritmi ile uyumsuz olduğu için uykunun süresi kadar kalitesi de bozulacaktır. Bu da gün içinde sürekli uyuma isteği doğuracaktır.
- Kronik ağrı; gece uykusuzluğa sabah da aşırı uyku haline neden olur.
- Kan sodyum seviyelerinde yükseklik veya düşme olması, gün içinde sürekli uyku hali ve yorgunluğa neden olur.
- Kan kalsiyum yüksekliği (bkz: Kalsiyum yüksekliği neden olur?)
- Hipotiroidi yani tiroid bezinin yetersiz çalışması, halsizlik, yorgunluk, sürekli uyku hali, kilo alma ve ödeme neden olabilir.
- Depresyon uyku düzenini bozarak sabah uyuklamalarına ve aşırı uyku isteğine neden olabilir.
- Aşırı kilolu olmak
- Alkol kullanımı
- MS,Epilepsi ve Parkinson gibi bazı nörolojik hastalıklar
- Şeker hastalığı
- Kafa travmaları
- İlaçlar : Bazı sakinleştiriciler, depresyon ilaçları, epilepsi ilaçları ve bazı alerji hapları gün boyu uykulu ve sersem hissetmeye neden olur.
- Sürekli uyuma isteği bazen altta bir neden olmadan da gelişebilir. Bazı kişilerin genetik olarak buna yatkın oldukları düşünülür ve şikayetlerin nedeni bulunamaz.
Halsizlik, yorgunluk ve sürekli uyuma isteği kişinin hem yaşamında hem de işinde başarısız olmasına neden olur. Yeterli ve kaliteli uyku uyuyamamak birçok hastalığa davetiye çıkarır.
Referanslar
- https://medlineplus.gov/ency/article/003208.htm
- http://www.webmd.com/sleep-disorders/guide/hypersomnia
- https://www.healthgrades.com/right-care/mental-health-and-behavior/drowsiness–causes
- http://www.medicinenet.com/hypersomnia/article.htm
- http://www.emedicinehealth.com/hypersomnia/article_em.htm
- Goldman’s Cecil Medicine 24.Baskı syf:2299-2303
