Sperm testi diğer adıyla semen analizi, erkek kısırlığının araştırılmasında yapılan en önemli testtir. Alınan örnekte sperm miktarı, hareketliliği ve görünümü değerlendirilir.
İstediği halde çocuk sahibi olamayan çiftleri araştırırken erkeğe yönelik yapılan ilk testtir. Kabaca spermlerin ne kadar sağlıklı olduğunu gösterir.
Sperm Testi Normal Değerleri (Referans Aralık) ve Yorumlanması
- Semen miktarı (volüm): en az 2 ml olması beklenir.
- Sperm sayısı: 70-80 milyon/ml olması beklenir. Kritik sınır 20 milyondur. Eğer sperm sayısı 20 milyonun altında olursa üreme fonksiyonu gerilemiş sayılır.
- Sperm hareketliliği : En az %50 hareketlilik beklenir. Burada kritik seviye %30’dur. Hareketlilik %30’un altına düşerse üreme fonksiyonu (fertilite) bozulur. Spermin hareket yeteneği, 0 ila 4 arası bir skorla değerlendirilir. 0 spermin hiç hareket etmediğini, 3 ve 4 ise iyi hareket ettiğini gösterir.
- Görünüm, şekil (morfoloji): Semenin en az % 4’ü spermden oluşmalıdır. Spermlerin ise en az % 30’u normal formda olmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) belirlediği normal kriterlere göre değerlendirilir.
- Ph değeri: 7.2 – 8 arasında olmalıdır. Ph değeri ortamın asiditesini gösterir. Ph düşükse asidik, yüksekse bazik bir ortam olduğu anlamına gelir. Bu da spermin dölleme ve hareket yeteneğini olumsuz etkiler.
- Lökosit (WBC) miktarı: 1 ml semende 1 milyondan az lökosit olması beklenir. Eğer bu değerin üzerinde lökosit varsa enfeksiyondan şüphe edilir.
- Germinal hücre: 1 ml semende 4 milyondan az olması beklenir. Eğer bu seviyenin üzerinde ise sperm üretiminde bir bozukluk olduğu düşünülür.
- Sıvılaşma süresi: Semen normalde belli bir yoğunluğa sahiptir. Yani jelimsi bir kıvamı vardır. Belli bir süre sonra tamamen sıvılaşması beklenir. Bu süre yaklaşık 20 dakikadır. Bu sürenin çok kısa olması veya sıvılaşmanın hiç olmaması üreme fonksiyonunu bozabilir.
- Canlılık %75 ve üzerinde olmalıdır.
Semen Analizi Verirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sperm testinin doğru sonuç vermesi için şunlara dikkat edilmelidir:
- Mikroskobik analiz yapabilmek için en az 0.1 ml semen verilmelidir.
- Sperm sayısındaki dönemsel değişikliklerden etkilenmemek için 1 ay ara ile en az iki test yapılmalıdır.
- Canlı hücre oranını maksimuma çıkarmak için 2-3 günlük cinsel perhiz sonrası bakılmalıdır. Kişi bu süreçte masturbasyon dahil cinsel ilişkiden kaçınmalıdır.
- Testten yaklaşık 5 gün öncesine kadar alkol, kafein ve esrar gibi maddeler kullanılmamalıdır. Bitkisel takviyeler de dahil olmak üzere reçetesiz ilaç kullanılmamalıdır.
Sperm Sayısını En Sık Azaltan Nedenler
- İnmemiş testis, varikosel gibi sperme sayısını etkileyen anatomik problemlere bağlı gelişebilir.
- İlaç kullanımı: Alkol, anabolik steroidler, ilaç zehirlenmeleri
- Enfeksiyonlar: Testis, prostat ve epididim enfeksiyonları sperm sayısını azaltabilir.
- Hormonal dengesizlik
- Genetik bozukluk
- Şeker hastalığı
- Radyasyon maruziyeti
- Tütün kullanımı
- Kurşun, civa gibi ağır metallere maruziyet
- Böcek ilacına maruziyeti.
Sperm testi yapılan kişinin mesleği oldukça önemlidir. Bazı mesleklerde uzun süre maruz kalınan maddeler sperm sayısını ve kalitesini düşürebilir. Ağır metal ve boya sanayide çalışanlar bu duruma örnektir.
Referanslar
- Human Reproduction Update, Vol.16, No.3 pp. 231–245, World Health Organization reference values for human semen characteristics
- WHO laboratory manual for the Examination and processing of human semen
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/low-sperm-count/diagnosis-treatment/drc-20374591
Yorum Yap