Eritrosit Sedimentasyon Hızı Nedir? Yüksekliği ve Düşüklüğü Neden Olur?

Eritrosit Sedimentasyon Hızı (ESR) iltihabi hastalıklar başta olmak üzere birçok hastalığın teşhisinde ve takibinde kullanılan bir laboratuvar testidir.

Eritrosit Sedimentasyon Hızı Nedir?

Alınan kan örneğindeki eritrositlerin (kırmızı kan hücrelerinin) bir saat içinde çöktüğü miktarın milimetrik olarak ölçümüdür. Kandaki eritrositler normalde yavaş bir şekilde dibe çökerler. İltihabi durumlarda ve hücre hasarının olduğu durumlarda oluşan çeşitli maddeler eritrositlerin daha hızlı çökmesine, dolayısıyla ESR değerinin daha yüksek çıkmasına neden olur.

Eritrosit Sedimentasyon Hızı Normal Değerleri;

• Erkeklerde (5o yaş altında) <15 mm/saat
• Erkeklerde (50 yaş üstünde) <20 mm/saat
• Kadınlarda (50 yaş altı) <20 mm/saat
• Kadınlarda (50 yaş üstü) <30 mm/saat
• Çocuklarda <10 mm/saat
• Yenidoğanda 0-2 mm/saat

Eritrosit Sedimentasyon Hızı(ESR) Testi Neden Yapılır?

• Sistemik bir hastalığın varlığını saptamak için kullanılır.
• ESR değerinin yüksek olduğu hastalıklarda hastalığın seyrini ve tedavinin etkinliğini kontrol etmek amacıyla kullanılır.
• Değerin  >100 mm/saat olması durumunda ağır enfekiyonlar ve ciddi sistemik hastalıklar düşünüllür.

Aşağıdaki belirtilere benzer şikayetleriniz varsa doktorunuz sizden bu testi isteyebilir.

• Ateş
• Baş ağrısı, kas ağrıları
• Eklem ağrıları veya eklemlerde sertlik
• Halsizlik, kırgınlık
• İştahsızlık, kilo kaybı

Eritrosit Sedimentasyon Hızı Yüksekliği

ESR’nin arttığı durumlar şunlardır:

• Enfeksiyonlar: kemik enfeksiyonu, kalp kası enfeksiyonu, kalp kapağı enfeksiyonu, romatizmal ateş, deri enfeksiyonu, tüberküloz gibi…
• Kanserler (lenfoma, multiple myelom gibi)
• Tiroid bezinin iltihaplı hastalıkları
• Alerjiler
• Lupus hastalığı, romatoid artrit
• Bazı eklem iltihabı(artrit) türlerinde
• Kansızlıklar; demir eksikliği anemisi gibi
• Doku zedelenmeleri
• Kronik böbrek yetmezliği
• Kalp krizi
• Damar iltihaplanması (temporal arterit),
• Romatizmal hastalıklar: Yaygın kas ağrılarının görüldüğü polimyaljia romatika hastalığı gibi
• Gebelik (gebeliğin ilk dönem hariç)
• Yaşlanma
• İltihabi hastalıklar
• Östrojen hormonu kullanımı
• Fibrinojeni yükselten durumlar ESR’nin de yükselmesine neden olur.
• Kolesterol yüksekliği (hiperkolesterolemi)
• A vitamini, dekstran, teofilin, metildopa, metiserjid etken maddelerini içeren ilaçlar

Kanın yüksek oda sıcaklığında tutulması ve kanın hemoliz olması gibi durumlarda ESR yüksekliği görülür.

Eritrosit Sedimentasyon Hızı Düşüklüğü

ESR’nin azaldığı durumlar şunlardır:

• Anormal şekilde eritrositlere neden olan hastalıklar. Orak hücreli anemi, sferositoz gibi…
• Kalp yetmezliği
• Polisitemi vera: Kırmızı kan hücrelerinin kontrolsüz çoğaldığı bir hastalıktır.
• Fibrinojen düşüklüğünde ESR de düşebilir.
• Mide ülseri
• Beyaz kan hücrelerinin (lökositlerin) aşırı yükselmesi
• İlaçlar: yüksek doz steroidler, kan şekerini yükselten ilaçlar, kinin, salisilatlar
• Tifo ateşi, boğmaca, malta humması, sıtma nöbeti, enfeksiyoz mononükleoz gibi bazı virüs enfeksiyonları
• Hemoglobin C hastalığı
• Safra asitleri

Labaratuvar sıcaklığının düşük olması, alınan kanın pıhtılı olması gibi durumlar, eritrosit sedimentasyon hızı düşüklüğüne neden olur.