Direkt bilirubin karaciğer, safra kesesi ve safra yolları hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılan bir testtir. Vücuttan safra yoluyla uzaklaştırılan bu madde, özellikle safra yolları tıkanıklıklarında ciddi artış gösterir.
[ads1]Bilirubinin büyük çoğunluğu yaşlanmış kırmızı kan hücrelerinin yıkılması sonucu açığa çıkar. Açığa çıkan ilk haline indirekt (konjuge olmayan) bilirubin denir. İndirekt bilirubin vücuttan atılması zor, toksik bir maddedir.
Bilirubin yükseldiğinde göz akında, ciltte birikerek sararmaya neden olur. Böylece sarılık adı verilen tablo ortaya çıkar.
Karaciğer alınan indirekt bilirubin işleme tabi tutularak direkt bilirubine (konjuge bilirubin) dönüştürülür. Böylece vücuda daha az zararlı, idrar ve safra ile atılabilen bir forma dönüşmüş olur. Büyük çoğunluğu safra, az miktarda ise idrar ile atılır. Her iki bilirubin formunun toplamına total bilirubin adı verilir.
Normal Değerleri (Referans Aralığı)
- 0,3 mg/dL’nin altında olmalıdır.
Direkt Bilirubin Yüksekliği Nedenleri
Temelde safra kanallarındaki tıkanıklıklar sonucu yükselir.
Safra Taşları
Safra taşlarının safra kanalını tıkaması veya safra atılımını bozması sonucu yükselir.
Safra Yolları Tıkanıklığı
Safra taşı dışında tümör, safra yolları iltihabı , pankreas iltihabı, pankreas başı tümörleri , primer sklerozan kolanjit ve ameliyat kaynaklı travmalarda safra kanalları tıkanabilir. Sonuçta vücuttan atılamayan direkt bilirubin kanda birikir ve seviyeleri yükselir. Belli seviyenin üzerine çıktığında ciltte birikerek sarılığa neden olur.
Karaciğer Hastalıkları
Karaciğer hasarı ve karaciğer hastalıklarında tüm hem indirekt hem de direkt bilirubin yükselebilir. Hepatitler, ciddi karaciğer hasarı, siroz, karaciğere yayılmış kanserler, sarkoidoz ve karaciğeri etkileyen birçok hastalık bu testin yüksekliğine neden olabilir.
Kalıtsal Hastalıklar
Kalıtsal olarak direkt bilirubin yüksekliğine neden olan iki hastalık: Dubin-Johnson sendromu ve rotor sendromudur. Bu iki hastalıkta da safraya atılımda bozukluk vardır. Her iki durumda genellikle tedavi gerektirmez.
İlaçlar
Bazı ilaçlar bu testi yükseltebilir. Tüberküloz ilacı olan izoniyazid, bir antibiyotik olan eritromisin ve antipsikotik olan klorpromazin bu ilaçlardan bazılarıdır.
Enfeksiyonlar
CMV, safra kanalı ve safra yolları enfeksiyonları yüksekliğe neden olabilir. Kan zehirlenmesi olarak bilinen sepsiste de yükseklik görülebilir.
Direkt Bilirubin Yüksekliğine Eşlik Edebilen Belirtiler
Bu testin yüksekliğine eşlik eden belirtiler aynı zamanda safra yolları ve karaciğer hastalıklarında da görülür.
- Sarılık: Bu testin yüksekliği sarılık nedenidir. Önce göz akında daha sonra da ciltte sarı, yeşilimtrak renk değişikliği görülebilir.
- Karın ağrısı: Özellikle safra kanalı tıkanıklıklarında, safra kanalı taşlarında şiddetli karın ağrısı görülebilir. Ağrı genellikle karnın sağ üst bölgesinde olup bazen sırta doğru yansıyabilir.
- Bulantı ve kusma: Genellikle karın ağrısı ile birlikte görülür.
- Kaşıntı: Safra birikimi kaşıntıya neden olabilir.
- İdrarda koyulaşma: İdrara rengini veren madde bilirubindir. Safra ile atılamayan bilirubinin idrarla atılımı artar ve idrarda koyulaşma görülür.
- Dışkı renginde açılma: Dışkıya rengini veren madde (pigment) bilirubindir. Eğer safra kanalı tıkanırsa bilirubin bağırsaklara geçemez. Sonucunda camcı macunu gibi dışkı oluşur.
- Halsizlik, yorgunluk
Direkt bilirubin ile birlikte karaciğer ve safra yolları hastalıkları hastalıklarında yükselen diğer testler de yapılabilir. AST, ALT, ALP, GGT bunlardan bazılarıdır.